პოსტში გამოყენებული სიტყვა მათხოვარი, მოკლებულია ყოველგვარ უარყოფით მნიშვნელობას, რასაც მას, სამწუხაროდ, ანიჭებს საზოგადოების უმეტესი ნაწილი. აქ ეს სიტყვა, უბრალოდ, ნიშნავს ადამიანს, რომელიც ითხოვს მოწყალებას და საერთოდ არ მოიაზრება დამამცირებელ კონტექსტში.
თბილისის ქუჩებში, საზოგადოებრივ ტრანსპორტსა და გარკვეულ კაფე-ბარებში, ხშირად მოჰკრავთ თვალს მათხოვრებს. ისინი იმდენნი არიან, რომ გულს უკვე აღარ შეუძლია აჩუყება მათი დანახვის შემდეგ და აღარც ცრემლი აწყლიანებს ხოლმე თვალს ძველებურად. ყველაფერი ხომ შეჩვევაზეა.
რამდენიმე წლის წინ ქუჩაში გავლა გულს მიმძიმებდა, ჩემზე ცუდად მოქმედებდა ამდენი მათხოვარის დანახვა, რომლებიც საცოდავი ხმით ითხოვდნენ მოწყალებას, მაგრამ გავიდა დრო და ჩემმა ემოციურმა დამოკიდებულებამ შედარებით სტაბილური ხასიათი შეიძინა და ახლა მათხოვრებს ისე აღვიქვამ, როგორ თბილისის ქუჩების უცვლელ ატრიბუტებს. ვინმემ არ იფიქროს, რომ მათ შეურაცხყოფას ვაყენებ, ან განვიკითხავ, თუმცა, მათთან ურთიერთობის რამდენიმეწლიანი გამოცდილების გამო, თავს უფლებას ვაძლევ ყურადღება გავამახვილო რამდენიმე დეტალზე.
მათხოვრები განსხვავდებიან ერთმანეთისგან, მაგრამ, თითქმის ყველას, ფულის მოპოვების გარკვეული სტრატეგია აქვს შემუშავებული. მათი უმეტესობა ხალხის ყველაზე სუსტ წერტილს ,,ურტყამს” – ცდილობს გული აუჩუყოს ადამიანებს, თავი შეაცოდოს, ამისთვის კი უამრავი ხერხი არსებობს, მაგ: ტირილი საკუთარ ბედზე, ან შვილზე, რომელიც ძალიან ცუდად არის და სასწრაფო ოპერაცია სჭირდება, ან დაზე, ძმაზე, ქმარზე, ან სულაც საკუთარ თავზე. ბოლო დროს მსგავს თავის შეცოდებებს დაემატა ბოდიშის მოხდა შეწუხების გამო და სასტიკი თვითკრიტიკა.
არსებობენ მათხოვრები, რომელთაც არ სჭირდებათ გულზე წარწერის დაკიდება რომ ბრმები არიან, ან ლაპარაკი არ შეუძლიათ, ან შვილი ჰყავთ მკვდარი და უკიდურეს გაჭირვებაში იმყოფებიან, იმიტომ რომ, ისედაც ძალიან საცოდავად გამოიყურებიან და ესეც საკმარისია მოწყალების მისაღებად. ამ კატეგორიაში შედიან ფიზიკური ნაკლის მქონე მათხოვრები და მოხუცები.
არსებობს მათხოვართა კატეგორია, რომელიც კარგად აცნობიერებს, რომ ხალხს სანახაობა სჭირდება იმისთვის, რომ დახმარების ხელი გამოგიწოდოს. ასეთები, ძირითადად, მღერიან სიმღერას ,,ობოლო ბიჭი ვარ ღარიბი ღატაკი და…”, მართალია, დიდი ვოკალური მონაცემებით არ გამოირჩევიან, მაგრამ სიმღერის დასრულების შემდეგ გაცილებით მეტ ფულს აგროვებენ, ვიდრე იმ შემთხვევაში თუ უსიტყვოდ ჩამოუვლიან პუბლიკას. ხალხს სჭირდება იმის დანახვა, თუ როგორ იმცირებენ მათ წინ თავს, როგორ მღერიან, ან ცეკვავენ; სჭირდება მიზეზი იმისთვის, რომ მისცენ მთხოვნელს 20 თეთრი, საკუთარი ამპარტავნების დასაკმაყოფილებლად სჭირდება. აბა, უქმად ხომ არ მისცემენ იმ კაპიკებს?!
არსებობს მათხოვართა ისეთი კატეგორიაც, რომელთაც არც თუ ისე კარგი მიდგომა აურჩევიათ ფულის მოსაპოვებლად. რა დამავიწყებს, პირველ კურსზე სწავლა რომ დაგვეწყო, ზუსტად იმ დღეს, პირველი კორპუსის წინ ბედნიერად მდგარს, უეცრად საოცრად ხმამაღლა ნათქვამი ხრინწიანი ,,მეხვეწები” რომ ჩამესმა მარცხენა სასმენელში და შეშინებული ერთი ნაბიჯით წინ გადავხტი. ალბათ, მიხვდით ვისზეც ვამბობ. ეს ადამიანი ოთხი წლის წინ ყოველ დღე დადიოდა ,,ცოდნის ტაძრის” ეზოში და ამ თავისი ხრინწიანი ,,მეხვეწებით” მოწყალებას ითხოვდა, ვინც არ ეხმარებოდა კბილებში ასევე ხრინწიანად გამოსცრიდა ხოლმე ღვარძლიან გინებას და ახლა სხვისკენ მიემართებოდა. ეს ადამიანი დღემდე მაშინებს თავისი იდუმალი ,,გეხვეწებით” და როდესაც ვხედავ, ყოველთვის ვცდილობ მოვერიდო. არ ვიცი რა გასაჭირი გადაიტანა ცხოვრებაში, რატომ არის ასეთ დღეში და ასე შემდეგ, მაგრამ თითქმის მუქარის ტონით ნათქვამი ,,მეხვეწები” მე მხოლოდ მაშინებს, დახმარების სურვილს კი არ აღმიძრავს.
ალბათ, ყველამ იცით ის ადამიანიც, რომელიც მელიქიშვილის ქუჩის ბოლოში, კედელთან ზის და მუდამ შავი სათვალე უკეთია. 5 წელია, თითქმის ყოველდღე გავდივარ მანძილს რუსთაველის მეტროდან უნივერსიტეტამდე და არასდროს ყოფილა შემთხვევა, რომ ეს მათხოვარი იქ არ ყოფილიყოს. პირველად უარყოფითი განწყობა მის მიმართ მაშინ დამეუფლა, როდესაც ლამის ფეხზე დამაფურთხა და ამის შემდეგ სწრაფი ნაბიჯით ჩავუვლი ხოლმე იმ ადგილს, სადაც ზის, ასე მგონია, რომ მცნობს სახეზე (მიუხედავად იმისა, რომ ბრმაა) და კარგად ახსოვს, რომ ამ 5 წლის განმავლობაში არასდროს დავხმარებივარ.
არის მათხოვართა კიდევ ერთი კატეგორია, ე.წ. ციგნები, რომლებიც მრავლად არიან თბილისის ცენტრალურ ქუჩებში და სხეულის სხვადასხვა ნაწილებზე დაკიდებით ან შეფურთხების მუქარით გთხოვენ ფულს. პირველი უარყოფითი განწყობა კვლავ პირველ კურსს უკავშირდება, როდესაც ერთ-ერთმა მათგანმა ისე ძლიერ მომქაჩა თმა, რომ დღემდე არ დამვიწყებია ის ტკივილი. ცუდ განწყობაზე მაყენებს იმის გახსენებაც, როგორ მეშინოდა როცა მეგონა, რომ მართლა შემაფურთხებდნენ სახეში. სხვათა შორის, მსგავს მათხოვრებთან გამკლავების უებარი ხერხი მაქვს, როდესაც ფეხზე მოგეჭიდებიან, ან წინ დაგიდგებიან შესაფურთხებლად გამზადებული პირით, კი არ უნდა გაიქცეთ (აზრი არ აქვს), ან ფართხალი დაიწყოთ ფეხის გათავისუფლების მიზნით, არამედ, რაც შეიძლება მოწყენილი სახით და რაც შეიძლება გულწრფელად უნდა უთხრათ, რომ თქვენც ძალიან გშიათ და აქეთ გამოართმევდით ფულს დიდი სიამოვნებით, რომ მოგცეთ. ეს ყოველთვის ამართლებს, უმალ გამეცლებიან ხოლმე, ალბათ, ეშინიათ, მართლა არ მოვთხოვო ფული, ან ძალიან ვეცოდები ხოლმე.
ეს ციგნები სხვა შემთხვევაა, რაც შეეხება იმ ხალხს, რომელიც მართლა გაჭირვებაში იმყოფება და ძალიან სჭირდებათ სხვისი დახმარება:
უკიდურესი მატერიალური გასაჭირი საშინელს მდგომარეობაში აყენებს ადამიანებს, მით უმეტეს თუ ამ გაჭირვებას მხოლოდ ულუკმაპურობა კი არა, შვილის ან სხვა ახლობელი ადამიანის ავადმყოფობაც ერთვის. ალბათ, ძალიან ძნელია ამ დროს გადალახო საკუთარი სიამაყე და დაიწყო მათხოვრობა. ეს თუ მოახერხე, მერე გელის ხალხის უარყოფითი რეაქციის ატანა, დაცინვა; ამ დროს თვითშეფასება, მკვეთრად იწევს ქვემოთ და ასე თვითგვემას მიცემული ადამიანი იწყებს პუბლიკისთვის იმის მოყოლას თუ როგორ უჭირს, სჭირდება დახმარება, რომ უკვდება შვილი და ა.შ. ამის მოსმენისას მრცხვენია შევხედო თვალებში მათხოვარს, უსიტყვოდ ვეცლები ან, თუ შემიძლია, ვეხმარები და უცბად გავეცლები ხოლმე. ამას, ალბათ, იმის ქვეცნობიერი შიში ახლავს მეც ასეთ მდგომარეობაში არ აღმოვჩნდე.
ხშირად მიფიქრია იმაზე, შევძლებ თუ არა ვიმათხოვრო თუ მატერიალურად უკიდურესად ცუდ მდგომარეობაში აღმოვჩნდები. ჩუმადაც მიყურებია შორიდან ავტობუსებსა და მეტროებში მოსიარულე მათხოვრებისთვის, მინდოდა გამეგო რას გრძნობენ, როგორ ცხოვრობენ საერთოდ, რაზე ფიქრობენ, რისი გადალახვა უწევთ იმისთვის, რომ დაიწყონ მოწყალების თხოვნა. ალბათ, საკუთარი ამპარტავნება არასდროს მომცემდა საშუალებას რომ გადამელახა საკუთარი ღირსების შეგრძნება და ხელი გამეწვდინა სამათხოვროდ, არ ვიცი, ახლა ასე მგონია რომ ვერ შევძლებ, მაგრამ სინამდვილეში რას ვიზამ თუ ფაქტის წინაშე აღმოვჩნდები?
ყველაზე მეტად მათხოვარი ბავშვების დანახვა მიკლავს გულს. ბავშვების, რომლებიც ჯერ ვერც აცნობიერებენ რა ცუდ მდგომარეობაში არიან, რადგან მოწყალების თხოვნა ჩვეულებრივი ამბავი ჰგონიათ. თუ ბავშვს არავინ ჰყავს, ვინც ყურადღებას მიაქცევს, ეს ხომ საშინელებაა და ამაზე უარესი კიდევ ის არის, მშობელი რომ აგზავნის შვილს ქუჩაში სამათხოვროდ, თავად კი სახლში ელოდება როდის მივა შვილი და მოგროვებულ ფულს მიუტანს.
ხანდახან მგონია რომ ტირილით ნათქვამი, შვილებო, დამეხმარეთ, ღმერთი დაგლოცავთ, ამის მიღმა სიძულვილი იმალება და ეს ნორმალურიც არის. რატომ უნდა გიყვარდეს ადამიანები, რომლებიც ამრეზით გიყურებენ, სამადლოდ მოგიგდებენ ერთ-ორ კაპიკს და ერთი სული აქვთ რაც შეიძლება მალე გაეცალო მათ.
საბოლოოდ, რაც არ უნდა უარვყო, რომ მათხოვრები ჩემზე არ მოქმედებენ, მიანც ტყუილი გამოვა. გული მეწურება ხოლმე მათი დანახვისას, ალბათ, საზოგადოებას მეტი ყურადღების გამახვილება მართებს ამ საკითხთან დაკავშირებით და არა მხოლოდ საზოგადოებას, არამედ რბილ სავარძლებში ტკბილად მოკალათებულ შესაბამისი თანამდებოდი პირებსაც. მესმის, რომ ბევრისთვის არ არის სასიამოვნო ქუჩებში მოხეტიალე ამდენი მათხოვრის დანახვა, მაგრამ ამას მხოლოდ უარყოფითი დამოკიდებულებით ხომ ვერ უშველი? გინახავთ ვინმეს რომ პოლიტიკოსების მხრიდან გატარებულიყოს რაიმე სახის ღონისძიება, რაც მათხოვრების საკითხის მოგვარებასთან იქნებოდა დაკავშირებული? მე არ მინახავს და არც გამიგია მსგავსი რამე. ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ყველა შეეჩვია მოწყალების მთხოვნელი ადამიანების ხილვას ქუჩებში და აღარავინ ფიქრობს ამ საკითხის მოგვარებაზე, არადა, საქმე გაცილებით რთულად არის ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს.
ფორთოხლის გოგონას ბლოგი 